OPINIE
Ambities met de binnenstad zijn prima, maar de gemeente Eindhoven
fantaseert er aan de hand van supervisor Winy Maas in een toekomstplan
lustig op los. Dat betoogt socioloog Bas van Stokkom, woonachtig in
Eindhoven en als research fellow verbonden aan de Radboud Universiteit.
Bas van Stokkom ED 17-09-20
Begin september is de Verdichtingsvisie Binnenstad Eindhoven openbaar gemaakt.
Tot 2040 kunnen er binnen de Ring 21.000 woningen bijkomen, waarvan een groot
deel in de binnenstad gerealiseerd moet worden. Dat vereist ‘een schaalsprong na
een hoogstedelijke, leefbare, groene, inclusieve stad met internationale allure’.
Bovendien moet het centrum autoluw en klimaatneutraal ingericht worden en
betaalbare woningen bevatten, terwijl cultuurhistorische waarden behouden dienen
te blijven.
Hoewel veel van die ambities prima zijn, fantaseert het toekomstplan er lustig op los.
Supervisor Winy Maas heeft er een duidelijk stempel op gedrukt. Zo wordt een
visionair daklandschap met groene oases geschetst. Die ‘actieve plekken op hoogte’
worden publiek toegankelijk via trappen, liften of hellingbanen. Ongebruikte daken
zijn ongewenst. Over de vraag of dat allemaal betaalbaar is en hoe dat alles zich
verhoudt tot de woon- en werkfuncties van de betreffende gebouwen wordt geen
woord gezegd. Dat veel groene ruimtes juist moeten sneuvelen voor een sterk
ingebreide binnenstad blijft onvermeld.
Een upgrade van de openbare ruimte is inderdaad dringend nodig, maar waarom het
Stadhuisplein opzadelen met een mammoettribune en een hemelse trap? Die
pretparkformules doen juist afbreuk aan een vitaal centrum. Maar de
verdichtingsvisie gaat voor een nieuwe ‘Brainport Identiteit’: ‘de Brainport laag is de
nieuwe, verrassende en bijzondere laag bovenop de Eindhovense laag’.
Duidelijke contrasten
In dat verband wordt een ‘suikerklontjes typologie’ opgevoerd, het toevoegen van
klonten bovenop de bestaande bebouwing. Opmerkelijk is dat die nieuwe volumes
steeds een andere rooilijn hebben. Ze ‘dienen altijd met een setback, verdraaiing of
overstek op de Eindhovense laag geplaatst te worden’. De visie pleit dan ook voor
duidelijke contrasten tussen beide lagen.
Er is niets tegen contrasten, graag zelfs, maar dan uitgekiend: Blob en Lichttoren,
Dynamo en de Heuvel, etc. Punt is dat de Eindhovense laag menigmaal in de
verdrukking komt door de uitbundig scheve bouwmassa’s die erboven prijken.
Sterker, de provocerende en sarcastische bouwvolumes die Maas aanbeveelt,
devalueren de stad tot een architectonische lachspiegel. De Brainport laag is dan
ook flagrant strijdig met de ambitie de stad herkenbaar te houden.
Iconisch en uniek
Maas en het stadsbestuur hebben nog een verrassing in petto: de specials met een
‘publiekstrekkend programma’. Zij verkondigen dat een special ‘in zijn
verschijningsvorm iconisch en uniek in de wereld’ is. Voorbeelden ontbreken maar
een opgetilde Catharinakerk bovenop een hoge woonkolos zal daar wel deel van
uitmaken.
Een zinsnede als ‘een special hoeft qua uitstraling niet te passen in zijn omgeving’
suggereert opnieuw dat er flink gerommeld mag worden in de binnenstad. Al met al
blijft de filosofie rondom de Brainport-laag steken in utopische plannen die het niveau
van spielerei en dromerij niet ontstegen zijn. Te hopen is dat er voldoende
zelfreinigend vermogen bestaat in de gemeente om dit gênante gefröbel naar de
prullenmand te verwijzen. Voor pathetische bouwsels bestaat geen draagvlak in deze
stad. Die horen thuis op een speelweide in Winy Wonderland.